|
St. Gertrudiskerk te Workum
|
| Workum: St. Gertrudiskerk met losstaande toren aan de westzijde. |
In Friesland in het stadje Workum zien we de ruit op de noordelijke kerkmuur
van het schip van de kerk, maar nu omkaderd door een rond baksteen-'radvenster'. De Gertrudiskerk is grotendeels
opgetrokken tussen 1470 en 1525 en is genoemd naar Gertrudis, een koningsdochter die al vroeg abdis werd in
Nijvel in België (625-659) en die bekend stond om haar goede werken jegens armen en behoeftigen.
We komen St Gertrudis vaker tegen (Hindeloopen had ook een Gertrudiskerk), vooral in Belgie, maar b.v.
ook in Geertruidenberg.
|
| Workum (Frl) ruitfiguur op de kerkmuur, afwijkend van de andere types. |
|
| Detail ruitfiguur op noordelijke kerkmuur in Workum |
|
| symbool: dubbele ruit |
De Gertrudiskerk van Workum is de grootste Middeleeuwse kruiskerk van Friesland. Van het schip zijn slechts
2 en een halve travee + de dwarsbeuken voltooid. In 1615 werd de westzijde afgesloten, waardoor de toren altijd vrij is blijven
staan van de kerk. In de kerk worden nog oude gildebaren bewaard.
|
| Workum: westgevel (afsluiting middenschip) van 1615. |
Aan weerszijden van de jaartal-inscriptie zien we nog een soort huismerkteken. Op de foto's hieronder is
de positionering aangegeven.
|
| positionering van de metseltekens aan de westgevel. |
|
| Workum: positionering van de metseltekens aan de westgevel |
Deze westmuur is aangebracht in de protestantse tijd. De welvaart van de zuiderzeehavenplaatsen, die bij
de Hanze aangesloten waren, liep al terug en de (gotische) drang om hoger en groter te bouwen, was al lang weer verflauwd.
De kerktoren is altijd een stompe toren gebleven en ook de kerk is sindsdien niet meer uitgebreid.
Nu dringt zich de vraag op wie er in 1615 gerechtigd waren om hun handtekening op de westmuur te zetten,
die het schip van de kerk aan de torenzijde tot aan vandaag zou afsluiten, omdat er geen noodzaak en mogelijkheid meer gevonden
werd om nog totaan de toren door te bouwen.
Van degenen, die er voor in aanmerking komen om hun huismerk (handtekening) op de muur te zetten aan weerszijden
van de ANNO 1615-inscriptie, hebben de bouwmeesters de beste papieren. Je zou verder nog kunnen denken
aan de kerkvoogden of de gilden als totaal. Maar gezien de 2 tekens moet je toch aan twee personen denken.
|
| Workum: metselteken links van de jaartalinscriptie |
|
| Workum: metselteken rechts van de jaartalinscriptie |
Steenhouwerstekens
Het lijkt er veel op dat deze tekens verband houden met de bouwhutten van de Duitse steenhouwersgildes.
Nadere info volgt.
|
