|
De Johanneskerk van Kruiningen
Kruiningen ligt op Zuid-Beveland. De kerk is gewijd aan St. Johannes en bestaat uit een
15de eeuws pseudo-basilicaal schip en is in oost-west richting ten westen van de toren gebouwd,
in de
stijl van de Brabantse gotiek. Het schip is deels opgetrokken uit baksteen met witte Brabantse zandsteen.
Oorspronkelijk is de kerk gebouwd als kruiskerk met een koor aan de oostkant, maar na de
Reformatie is het koorgedeelte steeds verder komen te vervallen en tenslotte geheel gesloopt. Dit was mede omdat in een Protestante
kerk geen gebruik wordt gemaakt van een koor.
Wel is nog steeds de triomfboog, de overgang tussen het schip en het koor, goed te herkennen,
zowel aan de buiten- als aan de binnenkant van de kerk.
De kerk was oorspronkelijk gebouwd als kapel bij een groot kasteel,
waar het dorp Kruiningen rondom gebouwd is. Dit kasteel behoorde toe aan de Heren van Cruininghe.
De eerste gegevens die
zijn gevonden over de kerk dateren uit 1203, we weten dus zeker dat de kerk al 800 jaar bestaat. Eerst was het een houten
gebouw, maar al vrij snel werd dit vervangen door een stenen gebouw. De toren bestaat sinds de 14de eeuw.
| foto en informatie: www.pgkruiningen.nl |
|
| Gravure van het kasteel met de kerk van Kruiningen |
Van het kasteel is niets meer over, maar kerk en toren hebben de eeuwen getrotseerd, al is het gebouw, door
afbraak van het koor, ernstig aangetast.
De toren staat niet op de gebruikelijke plaats aan de westkant
maar aan de zuidkant van het schip. Waarschijnlijk heeft dit te maken gehad met de ligging van het grote kasteel dichtbij
de kerk. In het totale bouwplan zou een toren aan de westkant niet mooi geweest zijn.
Er was ook een onderaardse gang tussen de kerk en (aanvankelijk het kasteel) de boerderij
"Het Slot". Deze onderaardse gang werd in de oorlog gebruikt als geheime opslagplaats.
|
| Kruiningen: N.H. kerk |
Aan de noordkant, in de schaduw, ontdek ik 3 metseltekens. Twee ervan zijn op de foto hieronder te
zien.
|
| Kruiningen: noordzijde kerk |
Een is een bollen-kalvariekruis in opvallend blauwig geglazuurde steen.
|
| Kruiningen |
De tweede is een ruit, zoals we die wel veel vaker zien.
|
| Kruiningen |
De derde is een maalkruis dat half verscholen blijkt te zitten achter een aangebouwd huisje.
|
| Kruiningen |
En dan zie ik tot mijn verrassing ook nog twee vage tekens aan de westzijde.
|
| Kruiningen: westzijde kerk |
In dit teken lijkt een maalkruis te herkennen, maar de toevoegingen maken er misschien een heel andere betekenis
van.
|
| Kruiningen: westzijde detail |
De tweede, hier links van de steunbeer, is weer een bollen-kalvariekruis.
|
| Kruiningen: detail westzijde |
De Johanneskerk van Nieuwerkerk (Schouwen-Duiveland)
De Johanneskerk is gebouwd in de periode 1475-1509 op de kerkring in het
dorp Nieuwerkerk. De kerk is een centraal punt in het dorp.
Het is één van de 4 kerkgebouwen in het dorp. In de Johanneskerk
kerkt de SOW-gemeente iedere zondagochtend
Van de kerk is nu nog een klein deel over.
Het middengedeelte van de kerk
is, waarschijnlijk als gevolg van blikseminslag, in 1583 door brand verwoest.
In de tijd van de Hervorming bestond de
gemeente van de Johanneskerk uit 100 leden. Doordat het aantal leden niet veel was is het middengedeelte ook niet meer herbouwd.
Voor
de watersnoodramp in 1953 hebben op de plek van het verwoeste middengedeelte verschillende gebouwen gestaan. Op deze foto
uit 1905 staat een schoolgebouw voor basisonderwijs.
Na de watersnoodramp is het open gedeelte opgevuld met beplanting.
Bij
een restauratie in 1952 kreeg de kerk een hele nieuwe kap.
Na 1953 werken de gietijzeren ramen uit de 18e eeuw weggehaald
en vervangen door glas-in-loodramen.
Op 22 april 1959 werd de hele restauratie afgerond.
De toren werd op 3 februari
1945 door de Duitsers opgeblazen. Daarna werd door een comité geld ingezameld voor de herbouwing van de toren in 1975.
Op
9 maart 1976 was de toren weer klaar voor gebruik. De nieuwe toren is precies hetzelfde gebouwd als de vorige toren.
|
| Nieuwerkerk: zuidzijde kerk met het kruis rechtsonder |
|
| Nieuwerkerk: (beschadigd) natuurstenen kruis in detail |
|
