|
|
| A'dam-Nieuwe Kerk: putti onder de orgelkas. |
Amsterdam
In de Nieuwe Kerk in Amsterdam, de kroningskerk zogezegd, aan de Dam, bevindt zich een
gigantisch putti-ornament, precies onder de orgelkast. Werkelijk schitterend uitgehouwen. Ik ontdekte het toen ik daar
stond en recht omhoog keek: een leger cherubijntjes, die ook vaak muzikale kwaliteiten worden toegedacht.
Hier zijn ze afgebeeld met diverse instrumenten.
|
| Artus Quellijn door Ferdinand Bol in 1663 |
Dit befaamde marmeren puttikunstwerk (zie foto boven) is werk van Artus Quellijn de oudere
(klaar in 1655). Deze Vlaamse beeldhouwer (uit een echte beeldhouwersfamilie), verhuisde in het midden van de 17e
eeuw naar Amsterdam, waar hij van het stadsbestuur opdrachten kreeg in het nieuwe Stadhuis en de Nieuwe Kerk.
Het centraal geplaatste wapen is later gladgeschaafd (in de Franse tijd). Dat lot ondergingen bijna alle
familiewapenschilden in de openbare ruimte op basis van het idee: vrijheid, gelijkheid en broederschap. Wapens
van stad, dorp of overheidsorgaan mochten wel zichtbaar blijven.
Ik heb nog niet achterhaald wiens wapen hier was afgebeeld.
En wie is die dame die zich door zoveel cherubijntjes omringd weet? Is het weer de stedemaagd?
De bouwer van de orgelkas is de bekende Jacob van Campen, tevens bouwer van het stadhuis op de Dam.
Leeuwarden
De hele 19e eeuw blijven putti nog in de kunst toegepast. In de neostijlen zien we ze ook weer
optreden, zoals hier in Leeuwarden.
|
| Putti in 19e eeuws basrelief aan gevel te Leeuwarden (Turfmarkt) |
Muzicerende cherubijntjes
De putti (en/of cherubijntjes) genoten een geweldige populariteit. Speciaal in het interieur zien we
veel in wandschilderingen en niet te vergeten in de prentdrukkunst. Om een prent wat om te leuken werden er een paar putti
bijgetekend.
Cherubijntjes in de kerk waren een verwijzing naar de hemel, naar het naieve en het smetteloze
en zondeloze. Ze wekten vertedering op, zodat mensen hun zachte krachten wat eerder boven lieten komen. Met hun vleugeltjes
konden ze het hier en het daar overbruggen. Voor veel gelovigen stonden ze gelijk met engelen.
Harlingen
Een merkwaardig bovenlicht in Harlingen toont putti als kleine duiveltjes, die leguanen voederen. De putti
hebben kleine hoorntjes en hoeven.
Ik durf niet te zeggen dat de bruine figuurtjes uit dezelfde tijd zijn als het gietijzer. Mogelijk zijn
deze later toegevoegd.
De foto's die ik van Jan Breemer (Kesteren) toegestuurd kreeg van dit bovenlicht voeg ik erbij, zodat details
nog iets beter te bekijken zijn.
| foto: Jan Breemer |
|
| duivelse putti in gietijzeren bovenlicht te Harlingen |
| foto: Jan Breemer |
|
| Harlingen: woonhuis met het gietijzeren bovenlicht van foto hierboven |
|
| detail gietijzeren bovenlicht te Harlingen |
|
