|
|
| Vollenhove: Renaissancegevel met schelpmotieven boven alle vensters. |
De geboorte van Venus (Aphrodite) wordt in de Romeinse tijd al op fresco's.afgebeeld (Pompei). Tijdens
de Renaissance zullen Botticelli en Titiaan haar schilderen met de voeten op een schelp. Dit waterdier verbindt
seksuele symboliek met die van de verwekking, vruchtbaarheid en geboorte, wat de schelp tot een attribuut
van de liefdesgodin maakt.
|
| Botticelli: schildering van Venus op een schelp |
De christelijke symboliek is een iets andere. De schelp wordt gezien als symbool van de wedergeboorte,
als beeld van het graf, dat de mens omsluit, voor hij op de jongste dag zal opstaan.
Dat Maria ook met een schelp wordt afgebeeld, zal te maken hebben met het feit dat ze, net als het maansymbool, ook
dit attribuut van Venus heeft overgenomen. Het thema geboorte past natuurlijk wel goed bij Maria.
|
| Pompeï: kandelaarvoet met schelp-versiering |
In Pompeï zien we het schelpmotief verwerkt in gebruiksvoorwerpen. Je kunt hier boven zien, dat het dan
geen bijzondere symbool betekenis heeft, maar puur voor de versiering.
|
| De jacobsschelp: Pecten Jacobaeus |
Het meest bekend is toch de St. Jacobsschelp, die pelgrims dragen op weg naar Santago di
Compostella, waarvan wordt gezegd dat zich in die stad het graf bevindt van de apostel Jacobus. Deze Jacobus was de broer
van Andreas. St Jacobus is de nationale beschermheilige van Spanje. De schelp is in de middeleeuwen tot het symbool van
deze Jacobus geworden. De waarom-vraag is gehuld in allerlei legenden, die elkaar tegenspreken.
|
| Jacobsschelp boven de ingang van de kerk van Renesse. |
Wieringermeer
Een grote kruik van ca 1300 na Chr., gevonden in de bodem van de Wieringermeer, is versierd
met jacobsschelp-vormige applieken. De kleine druiventrosjes bovenop kunnen wijzen in de richting van een
wijnkan. De kan is voorzien van een laag donkergroen loodglazuur.
|
| Vlaamse kruik: bodemvondst Wieringermeer: uit ca 1300. |
Utrecht
Op gevels en in ornamenten wordt de schelp vaak gebruikt op de wijze van het palmet. Dank
zij de symmetrie wordt de schelp meestal centraal boven of onder in het ornament geplaatst.
|
| Utrecht: de Jacobsschelp als versiering boven een venster |
Den Haag
In de tuin van het gemeentemuseum zijn in een muur barokke nissen met beelden uit de binnenstad opnieuw
aangebracht.
|
| beelden en bas-relief in tuin van Haags Gemeentemuseum |
Amsterdam
Barokke gevel aan de Haarlemmerdijk.
|
| Amsterdam Haarlemmerdijk: schelpmotief in raamomlijsting Lod XIV-periode. |
|
