De 19e eeuw (vervolg 1-kraallijst)

Dordrecht

De ingedeukte roeden vormen een ruit met aan de binnenzijde een ovaal met kraalachtig motief.

Dordrecht: de ingedeukte ruit en het kraalrand

Amsterdam

A'dam: Herengracht: Empire-cartouche met achter het glas een zon met kruis

Achter het glas van dit Empire-bovenlicht aan de Herengracht te Amsterdam is een smeedijzeren verguld kruis aangebracht met centraal een zon in het centrum. Dit werd vaak gedaan om een (uit hout gesneden) bovenlicht beter te beschermen tegen mogelijke inbrekers.

Amsterdam Herengracht 77: Empire met maalkruis binnen de ovaal cartouche

Het bovenlicht aan de Amsterdamse Herengracht 77 hierboven laat zien dat de krans hier wordt gecombineerd met het maalkruis, met een vierkant blokje op de plek van de rozet of zon. We gaan een tijd naderen waarin we allerlei combinaties zullen zien, maar we blijven nog even bij deze vroeg 19e eeuwse voorbeelden.

Amsterdam: Oude Waal fraai geschilderde deurpartij met ovaal cartouche en ruit in de deur

Het type deur, dat we hier aan de Oude Waal zien, komen we erg veel tegen overal in het land en moet gedateerd worden tussen het laatste deel van de 18e eeuw en eerste deel van de 19e eeuw.

De aangebrachte kraallijsten rond de ovaal en de ruit doen weer sterk vermoeden dat we deze deur in het begin van de 19e eeuw kunnen plaatsen.

Amsterdam: Binnenkant: musicus toont beroep in bovenlicht

In dit Empire-raam van de Binnenkant (zo heet de overzijde van de Oude Waal) te Amsterdam heeft een bewoner zijn stempel gedrukt door een paar fluiten als element in het snijraam op te nemen. Het is voor mij (nog) niet vast te stellen of dit misschien een latere toevoeging is geweest.

Amsterdam: Singel 146: Empire-bovenlicht

In het raam hierboven van Het Singel te Amsterdam slingeren acanthusbladeren rond de effen roeden van een maalkruis. De ovaal is tussen vier elementen gevat, die wel wat lijken op vissen, maar even zo goed plantmotieven kunnen zijn.

Alkmaar

Alkmaar: bijzonder bovenlicht met weer een andere manier hoe de cartouche is vastgezet

In de manier waarop de ovaal bij dit Alkmaarse snijraam is vastgeklemd binnen het bovenlicht, zien we nog weer een ander overblijfsel van de Empire-stijl: de symmetrische acanthuskrullen, hier sterk gestyleerd. De horizontale symmetrie verschilt hier van de vertikale.

Enkhuizen

Enkhuizen: Empire-stijl: ovaal in een rechthoek geplaatst

Boven zien we een snijraam uit Enkhuizen, waar de cartouche, met kraallijst, is geplaatst in een rechthoek. Het is goed mogelijk, gezien de deuromlijsting dat dit raam al wel uit de tijd van de Empire-tijd stamt, maar een beetje ongebruikelijk is het wel, want er zijn niet zo veel vroege voorbeelden van de vierkante binnenlijst. Maar de rechthoekige rozetten en de langwerpige rozetten op de roeden zijn wel elementen die in de laat-Empire-tijd al voorkomen.

Wat opvalt aan dit portret is de haardracht met de rijen parels. Het is grappig te merken dat we die parels ook in de bovenlichten terugzien.

Elizabeth Collot d'Escury in 1816 op 34 jarige leeftijd door C Cels geschilderd

Vollenhove

Vollenhove:

En hier is een bovenlicht in Vollenhove te zien met de ruit binnen de cartouche. Gezien het feit dat de parellijst hier al niet meer aanwezig is, moeten we dit bovenlicht mogelijk ietwat later dateren, maar nog steeds in de eerste helft van de 19e eeuw.