|
Het Onze-lieve-Vrouwe-kerkje van Oirschot: het Boterkerkje
Het Boterkerkje van Oirschot: ik had het al zo lang eens willen
bezoeken en nu had ik de gelegenheid.
Het zien van de in tufsteen uitgevoerde tekens aan noordzijde en zuidzijde gaf me aanvankelijk
het gevoel van: hier hebben we de steen van Rozette: de oplossing van een raadsel en de bevestiging
van onze vermoedens omtrent het maalkruis.
Nadere beschouwing doen me twijfelen aan de ouderdom. De voeg lijkt van duidelijk andere samenstelling
te zijn, zowel aan noordzijde als aan zuidzijde, zodat het mogelijk een vervanging betreft van eerdere stenen.
De verwering is minimaal, wat je wel zou mogen verwachten als stenen van middeleeuwse origine
zijn.
|
| Oirschot-Boterkerkje-noordzijde |
Links naast de noordelijke ingang zien we een dubbele steen: een
maalkruis met links daarvan een reptiel. Dergelijke dieren werden gezien als duivelse metgezellen. Het maalkruis krijgt
hier dus een bijzonder afwerende betekenis om de duivel en zijn macht buiten te sluiten.
|
| Oirschot: Boterkerkje noordzijde |
|
| Oirschot: Boterkerkje noordzijde |
Maar wat zien we op de foto hieronder van de zuidmuur: het wijdingskruis,
vergezeld van een Lam Gods. Zowel de kruisen als de dieren zijn elkaars opponenten. De draak versus het lam, het onheilwerende
kruis versus het heilbrengende kruis.
|
| Oirschot: Boterkerkje zuidzijde |
|
| Oirschot: Boterkerkje zuidzijde |
Ned. Herv. KERK. Voormalige Onze Lieve Vrouwekapel,
vanaf 1689 Boterwaag, sinds 1801 Ned. Herv. Kerk.
Romaans zaalkerkje van tufsteen uit de vroegere XIIe eeuw; een gotisch
koor op een travee na afgebroken in 1880, thans met moderne bakstenen sluitmuur.
Klokke- torentje uit de XVIIIe eeuw boven de westgevel. Gerestaureerd
1961 door J. de Wilde te Breda.
|
| Oirschot: Boterkerkje |
Asten
Het kasteel is inmiddels een ruïne maar het poortgebouw met aanpalende
woninkjes bestaat nog.
Bovenin de poort is een ruit te vinden, terwijl aan de binnenzijde zich 2 maalkruisen
bevinden.
|
| Asten: het kasteel van vroeger |
Het dorp Asten begint in velerlei opzichten als
een grensnederzetting. Zo was het lange tijd gelegen aan de ontginningsgrens van de onherbergzame Peel, tevens de eeuwenoude
afbakening tussen de hertogdommen Brabant en Gelre, of zoals tegenwoordig nog steeds, tussen de provincies Noord-Brabant en
Limburg. Het zijn vooral missionarissen (Willibrord), monniken (Norbertijnen) en wereldlijke heren (Heren van Cuijck) die
dit relatief lege gebied in de Middeleeuwen openleggen en ontwikkelen.
Het is in deze tijd (1399) dat t' Huys
tot Asten voor het eerst opduikt in de annalen. Beginnend als agrarisch uitbatingscentrum of mansio wordt het al
ras uitgebreid tot een heus kasteel bestaande uit een versterking, een woongedeelte en een hofstede.
Terwijl de omgeving wordt geteisterd door misoogsten en plunderende
legers, wordt rond 1600 het kasteel omgebouwd tot een edelmanswoning in Renaissance stijl, waarbij ook de voorburcht
met karakteristieke toren zijn huidige vorm krijgt. Het is ook in deze tijdspanne dat een van de meest kleurrijke
en beruchte kasteelheren, Bernard van Merode, zijn landgoed weet uit te breiden, niet in het minst geholpen door onteigeningen
van door hem vervolgde en gemartelde tovenaars en heksen uit de omgeving.
Ondanks de schilderachtigheid van het resultaat van deze verbouwing
moeten we ons de kerkers voorstellen in 1595, toen dezelfde heer daar onschuldige gevangenen liet doodmartelen in het kader van
een berucht heksenproces.
|
| een ruit bovenin de poort met nog een ruitvormige nis eronder |
Hierboven zien we de voorzijde van de voorburcht met een ruitsymbool.
In blauwgeëmailleerde kopse steen zien we deze ruit bovenin, terwijl daaronder, enigszins gehavend, nog een
gemetselde ruitopening lijkt te hebben bestaan.
Zoals al elders gezegd, de ruit stond destijds hoogstwaarschijnlijk nog voor vruchtbaarheid,
voorspoed en dus voor vrede.
De odalvormige muurankers lijken ook vooral een symbolische functie te hebben,
verwijzend naar eigengeërfd bezit.
Op de foto hieronder zien we aan de binnenkant van de Astense voorburcht twee maalkruisen,
in dezelfde blauwige steen.
Erop doorbordurend dat ook hier de muurankers een symbolische betekenis
kunnen hebben, lijkt dit òf op een set van wolfangelstekens, òf het kunnen ook evengoed odals
zijn.
|
| Binnenzijde poortgebouw kasteel Asten |
De wetenschap dat er heksenprocessen hebben plaatsgevonden van mannen
en vrouwen uit de omgeving, die onder deze poort zijn doorgegaan, maakt het nog nadrukkelijker duidelijk, dat deze tekens
bedoeld waren om duivelse machten buiten te houden.
|
| Binnenzijde poortgebouw van kasteel bij Asten |
| foto: internet |
|
| Asten: kasteelruïne |
| foto: internet |
|
| Asten: kasteelruïne |
|
