|
Kromzwaarden in de West-Europese beeldende kunst
Inmiddels worden plaatjes aangedragen die eerdere veronderstellingen onderuithalen.
De krijger met het kromzwaard hoeft niet Byzantijns te zijn,
ook al komt het zwaard oorspronkelijk wel uit de Arabische wereld.
Al in de latere middeleeuwen werden ook in de Europese kunst krijgers
of heiligen met kromzwaarden weergegeven. Een heilige die vermoord werd, zie je dan met een kromzwaard boven het hoofd
getekend. Maar lang niet altijd is het kromzwaard de uitdrukking van anti-christelijk geweld, maar ook bedienen de christelijke
heiligen ( zie b.v. beeld van St. Joris) zich veelvuldig van een kromzwaard.
Wel heeft het kromzwaard meestal met moord en doodslag te maken.
Het rechte zwaard blijft symbool voor de souvereine verdediging van
de natie of als teken van geloof.
| foto via Jan van Hoek |
|
| St Joris te paard met kromzwaard (museum Uden) |
| foto via Jan van Hoek |
|
| De aartsengel Michaël met een klein schildje en recht zwaard |
Op dit Brusselse passieretabel van de Sint Dimpna-kerk in Geel (zie foto onder) is
links Petrus in actie, die zijn rechte geloofszwaard op bevel van Jezus met tegenzin terug in de
schede steekt. Hij heeft net Malchus ermee een oor afgeslagen. Jezus reikt met het oor in de hand in de richting van
de op de grond liggende Malchus.
Rechts hangt bij een van de handlangers van de hogepriester, die Jezus belaagt, het kromzwaard
aan de gordel.
Helaas is de zwaardensymboliek niet altijd zo keurig rechtlijnig als hier.
Het ronde onderdeel kan ook hier een vuistschildje zijn.
| foto: Jan van Hoek |
|
| het Brusselse passieretabel van de Sint Dimpna-kerk in Geel |
Hier zien we het kromzwaard getekend boven het hoofd van de bisschop Albertus, die kort
na zijn bisschopswijding te Reims, aldaar te 1192 om politieke redenen werd vermoord.
Hij is de patroonheilige van de Belgische koningen.
|
| Bisschop Albertus van Leuven werd in Reims vermoord |
En hier is een middeleeuws beeld van de heilige Foillanus, vermoord in 654, de stichter
van het klooster te Fosses-la-Ville in België.
De uit Ierland afkomstige monnik draagt een kromzwaard. Met twee vrienden op doortocht
door het bos van Senef is hij kennelijk door struikrovers overvallen en zijn ze gedrieen vermoord en pas 78
dagen later gevonden (bron: De penitentie der heylige moniken eremyten, enz...).
Hier draagt ook hij het kromzwaard als symbool om te laten zien, hoe hij op een laffe wijze
met een zwaard werd vermoord. Hier niet op het hoofd maar in de hand.
| foto via Jan van Hoek |
|
| Foillanus van Fosses vermoord |
Maar de vervaging van de symbolische betekenis gaat voort. In de 17e eeuw krijgt zelfs de Hollandse
leeuw al een kromzwaard in de klauwen gedrukt. Misschien ook wel terecht passend bij de VOC-veroveringsmentaliteit van die
tijd.
|
| De Vaderlandse leeuw met kromzwaard... |
|
| Leiden: in muur Lakenhal: Holl. leeuw met kromzwaard |
|
