Huize de Croon te Culemborg (Gld)
Ooit een herberg in de binnenstad van Culemborg tegenover het stadhuis.
Een wat wonderlijk bovenlicht, dat - zo te zien - toch al weer uit de 2e helft van de 19e eeuw zal stammen. Er is
speciaal glas gebruikt dat keurig past binnen de gietijzeren roeden. In het midden steekt het glas iets naar voren.
Om uitzetting van glas en ijzer goed op elkaar te laten aansluiten wordt van een loden voering gebruik
gemaakt, die het verschil kan opvangen.
Het is een oud pand uit 1569 en de ruitjes in de ramen boven het snijraam moeten in de 17e eeuw het
nog kleinere glas-in-lood hebben vervangen.
In deze kroeg zullen de vele roerige gebeurtenissen die de stad
beleefde, wel vaak uitvoerig besproken zijn.
Karel V verhief de heerlijkheid Culemborg in 1555, vlak na zijn aftreden, tot graafschap. De eerste
graaf van Culemborg, Floris I van Pallandt, behoorde tot de aanbieders van het smeekschrift der edelen dat
in 1566 werd aangeboden aan de landvoogdes Margaretha van Parma. Toen dat geen effect had, keerde Floris zich tegen Philips
II en zette hij ook in Culemborg de beeldenstorm in gang. In het kasteel liet hij in het washuis de 1e
hervormde kerkdienst van de Noordelijke Nederlanden houden.
Drie jaar later vond de bouw van huize de Croon plaats.
Culemborg was van 1550 tot 1795 een 'vrijstad', een zelfstandig staatje met een eigen wetgeving. Wie iets misdaan had,
kon in Culemborg tegen betaling asiel krijgen. Zolang de betrokkene in Culemborg verbleef, waren zijn vervolgers machteloos.
Nu is koningin Beatrix gerechtigd de titel gravin van Culemborg te voeren.