|
|
| maalkruis aangebracht op middeleeuwse kerkmuur van de NH kerk te Muiden |
Op de kerkmuur
Op de middeleeuwse kerkmuur van de kerk van Muiden (N-H) werd al bij de bouw een
kruis op dit gebouw doelbewust aangebracht. De bevolking moet dit teken begrepen hebben als onheilwerend. Ook
op de koormuur van de oude kerk in Waalwijk (N-B) en op het Waaggebouw te Amsterdam ( = voormalige stadspoort)
kun je dergelijke en andere tekens in een donkere (gesintelde) steensoort aantreffen. Zie hiervoor: middeleeuwse muurtekens.
Het Zandloper-motief
|
| Bij Noordwijk: luiken met maalkruis-motief |
Woning in de buurt van Noordwijk royaal uitgerust met luiken voor de ramen. In het zandlopermotief
is ook het maalkruis te herkennen. Dit zandloper-motief is waarschijnlijk uit het maalkruis voortgekomen.
Stiepeltekens
Dat het maalkruis al uit voor-christelijke tijd stamt, is ook af te leiden uit de stiepeltekens,
die je soms nog aantreft op de midden-stutpaal van de grote mendeuren ( de stiepel). Hieronder zien we daarvan een museum-voorbeeld
uit 1637. Het stiepelteken is tevens voorzien van 2 wijdingskruisjes.
De oudste stiepels zijn uit de 15e eeuw, toen men behoefte kreeg aan bredere deuren en dit vroeg om een
extra stutpaal in het midden, waartegen ook de grote deuren zich konden sluiten. Om zoveel mogelijk alle onheil (blikseminslag,
brand en hekserij) uit het huis te houden, geloofde men in de sterke werking van deze tekens.
|
| stiepelteken uit 1637 op de stiepel van Twentse boerderij, nu in Rijksmuseum Twente. |
Ook tegenwoordig betekent het kruis nog: hier wegblijven, je mag hier niet stilstaan. De
foto is gemaakt in Haarlem.
|
| Haarlem: toepassing als verkeersteken |
Als bovenlicht
Enkel een kruis als bovenlicht lijkt niets te betekenen te hebben, maar de geschiedenis als onheilafwerend
teken is al oud.
|
| Zierikzee: maalkruis 20e eeuw (?) |
Ook hieronder nog wat voorbeelden van maalkruisen, aangebracht in bovenlichten: in Amsterdam eentje van
al wat oudere datum en een wat nieuwere in Noordwijk binnen.
|
| Amsterdam-Pr. Hendrikkade: maalkruisen 1e kwart 19e eeuw. |
Boven dubbele deuren zie je vaak dat het bovenlicht ook dubbel wordt uitgevoerd.
Hier een woning in Noordwijk-Binnen met een redelijk moderne uitstraling.
|
| Noordwijk: een dubbele deur heeft meestal twee identieke bovenlichten naast elkaar |
|
