|
Delft
In Delft (Peperstraat 15) komen we een bijzonder teken tegen in
een oude muur. Is het een huismerk of kan het toch verband houden met vergelijkbare Franse metseltekens?
|
| Delft: woonhuis met muurteken boven tegen de daklijst |
Hier zijn geen gesinterde stenen gebruikt maar rode bakstenen. Op
zijn vroegst: eind 16e eeuw.
|
| Delft: detail van muurteken van pand op foto hierboven |
Muurteken in Delft
Op een zijmuur van een oud pand in het centrum van Delft zien we
een teken dicht tegen de dakgoot. Ik heb het nagetekend, zoals ik denk dat de vorm is.
|
| delft: symbool op de muur. |
Mogelijk houdt dit teken verband met de vuurslag.
Een vuurslag is een metalen stuk, voorzien van een dubbel gat, waar men de vingers in kon steken. Door de vuurslag op de kei
aan te slaan kon men vuur maken. In Frankrijk zien we het teken met een ruit in plaats van een kruis in het midden.
|
| Bourgondische vuurslag |
|
| Munt van Philips III uit 1513. |
|
| Wapen fam. Molier: vuurslag met 3 molenijzers. |
De vuurslag is als symbool door de Bourgondische hertogen
ingevoerd. Men weet dat het halssnoer van de Orde van het Gulden Vlies samengesteld is uit vuurslagen en keien. Beide worden
gestyleerd weergegeven. Ook het Andreaskruis komt wel in de keten voor en verwijst naar de beschermheilige van de Orde v.h.
Gulden Vlies.
De vuurslag treft men ook als teken aan op munten vanaf de
Bourgondische tijd.
Zo schijnen ze ook als versiering in bouwwerken voor te komen, zoals
op gewelf- en balksleutels in het stadhuis van Damme.
Ook kunnen ze vergezeld zijn van maalkruisen en verwijzen
dus naar het Bourgondische huis. (gegevens vuurslag: Geert Hoornaert: Metseltekens in Westvlaanderen en Noord-Frankrijk)
|
| Keten van de Orde van het Gulden Vlies met vuurslagen en stenen. |
|
| Militaire Willemsorde (officiersrang) met vuurslag. |
Vuur maken
Allereerst is er licht brandbaar materiaal nodig, geschikt om als
'tondel' te dienen: b.v. geprepareerde tondelzwam of verkoold llisdoddepluis.
Voor
het creëren van warmte gebruikt men - in dit geval - een vuurslag en een stuk vuursteen.
Het is van belang dat de vuurslag gemaakt is van koolstofrijk ijzer. Tevens dient de vuurslag na het smeden te worden gehard.
Dit is van belang om goede vonken te krijgen die lang
genoeg gloeien om het tondel aan te steken.
De vuursteen moet een scherpe rand hebben om de vuurslag
langs te slaan. Hoe kleiner het rakingsvlak hoe meer energie er vrij komt en hoe groter de kans op een vonk.
Het maken van vuur begint met de voorbereiding. Het brandhout moet
worden klein gehakt tot aanmaakhout en klaargelegd worden bij de vuurplaats. Uiteraard dienen ook de overige materialen klaar
te liggen, zodat, wanneer het tondel gloeit, men snel kan handelen.
Men legt een stukje tondel op de vuursteen dicht bij de scherpe
rand. Vervolgens slaat men met een rechte beweging langs de vuursteen waarmee de vuursteen net geraakt wordt. Bij een goede
techniek, gereedschap en tondel zal er binnen één of enkele halen een vonk op het stuk tondel zijn gevallen. Het tondel zal
hierdoor beginnen te gloeien.
|
| Vuurslagen heb je in diverse vormen. |
Tegen blikseminslag?
Naast de link met Bourgondië kan hier dus bij een woonhuis heel
goed sprake zijn van of een huismerk of een teken tegen blikseminslag. Een onheilafwerend kruis geplaatst
over een vuurslag.
Weet je hier meer van en/of ken je nog meer voorbeelden?
Geef ze aub aan mij door.
Delft: Zocherlaan 17-19 (Agnetapark)
19e eeuwse toverknooptekens
in het Agneta-park. In andere panden is daar ook wel de ruit toegepast.
|
| Delft: Agneta-park Zocherlaan 19 |
Delft: Drieakerstraat 9
De brouwerij de gekroonde P werd in 1892-93
op het achterterein uitgebreid met een koelgebouw, oftewel ijskelder. Dit is grotendeels bij restauraties herbouwd. Bij zo'n
restauratie is dit donderbezem-teken in de muur aangebracht, mogelijk vanwege de museumfunctie , die het
gebouw inmiddels toen gekregen had.
Er is een uitgebreid gereedschappenmuseum (Mensert)
gevestigd.
|
| Delft: donderbezem a d drieakerstraat. |
Naaldwijk: Herenstraat 31
Woon-/werkhuis uit de 17e eeuw met metseltekens.
In de bogen boven de ramen is ook weer een ( ingedeukte) ruit te herkennen.
Een officiele monumentensite noemt deze bogen boven de ramen Tudorbogen, maar daar ben ik het niet
mee eens. Een tudorboog loopt met een rechte raaklijn naar de bovenste punt, niet getoogd, zoals hier.
|
| Naaldwijk: Herenstraat 31 |
|
| Naaldwijk: Herenstraat 31 |
|
