|
Noordbroek
Onze ontdekkingstocht begint in Noordbroek in het centrum van de provincie Groningen.
| foto: Albi Nieuwenhuis |
|
| Noordbroek: leeuw in het bovenlicht: Hoofdstraat 91 |
| foto: Albi Nieuwenhuis |
|
| Noordbroek: Hoofdstraat 91 |
Een typisch Gronings bovenlicht
Er waren een paar mensen in Noordbroek die onafhankelijk van elkaar me een foto toestuurden van
een liggende leeuw. Er werd bij verteld dat er van dit type meer zijn in de provincie.
De grote vraag erbij is: waarom komt er zo vaak in verschillende dorpen een liggende leeuw
voor in het bovenlicht: stuk voor stuk uniek gesneden houten exemplaren.
In Noordbroek wordt gezegd, dat de leeuw in het bovenlicht een soort logo (avant la lettre)
zou zijn van het hoogheemraadschap. Zo wisten de boeren en tuinders waar ze het kantoor van het hoogheemraadschap
konden vinden. Maar klopt dit verhaal wel?
Deze leeuw-bovenlichten zijn vermoedelijk uit het laatste deel van de 19e eeuw.
Het is na zo veel tijd ook heel goed mogelijk, dat sommige leeuwen wel eens van plaats verhuisd kunnen
zijn, doordat ze door huiseigenaren werden doorverkocht.
Wat ons erg interesseert is: wie kan ons meer informatie verschaffen over deze typisch Groningse bovenlichten?
Inmiddels zijn we op leeuwenjacht gegaan en op de volgende pagina's is te zien, hoeveel we er inmiddels
geschoten hebben.
|
| Noordbroek (Gr): Hoofdstr. 117: liggende leeuw in het bovenlicht ca 1870 (?) |
|
| Noordbroek: deurpartij, behorende bij Hoofdstr. 117 |
Hoornen des overvloeds
Deze, op de foto hierboven en hiernaast, is de meest majestueus ogende van deze Noordbroekse leeuwen.
Onlangs is deze leeuw door de eigenaar weer opnieuw gerestaureerd en van een fraai verfje voorzien. Hierdoor komen ook de
2 symmetrische hoornen des overvloeds tot hun recht aan de benedenzijde van dit fraaie ornament.
Het is niet zo goed te zien, maar ook de leeuwen van Hoofdstraat nr. 91 en nr. 100 lijken een paar
van deze hoornen des overvloeds te hebben.
| foto: Albi Nieuwenhuis |
|
| Noordbroek Hoofdstr. 100 |
| foto: Albi Nieuwenhuis |
|
| Noordbroek: Hoofdstr. 100: deurpartij bij het bovenlicht op de foto hierboven. |
Oortjes tussen de manen
Wat de beide andere leeuwen missen zijn de oortjes die bij deze leeuw zo leuk uit de manen tevoorschijn
komen. Er is bij dit derde bovenlicht ook veel zorg besteed aan het lofwerk, zoals men het gesneden gebladerte ook wel noemt.
Duidelijk te zien zijn links en rechts een gesneden roos, voortkomend uit de hoorn des overvloeds.
| foto: Albi Nieuwenhuis |
|
| Schildwolde: Hoofdweg 17 |
|
| leeuw binnen de deuromlijsting van Hoofdweg 17 te Schildwolde |
Woest uiterlijk
De 19e eeuwse deuromlijsting van dit pand in Schildwolde maakt dit tot een fraai oogstrelend geheel. De
leeuw is qua vormgeving weer net wat anders dan de bovenstaande leeuwen. Hij oogt erg woest. Kennelijk wilde de houtsnijder
de bewakingsfunctie hier duidelijk tot uitdrukking brengen. Opvallend gedrongen en ook ontbreken hier de hoornen des overvloeds.
Bovendien heeft de asymmetrie van de leeuw hier tot gevolg dat ook de acanthusranken asymmetrisch van vorm zijn.
De zinnebeeldige verwijzing naar welvaart, vruchtbaarheid en huiselijkheid wordt hier niet uitgebeeld
door een hoorn des overvloeds maar wel in het relief boven het bovenlicht: de beide putti met konijn
(vruchtbaarheid) en kat (huiselijkheid) temidden van drie bomen, die met hun wijntrossen
doelen op de hoop op welvaart. Dit relief is in vergroting te zien op de pagina Putti en cherubijntjes (vervolg 1)
|
