|
Streng klassiek
Jacob van Campen kreeg veel navolgers.
Een medewerker van hem, Pieter Post, werd later zelf een belangrijke architect.
Samen met Jacob van Campen bouwde hij het Mauritshuis aan de Hofvijver in Den Haag voor Johan Maurits van
Nassau, die een tijdje gouverneur was van de Braziliaanse Hollandse kolonie.
|
| Den Haag: Het Mauritshuis |
|
| Den Haag: voorzijde Mauritshuis. |
Aan
het Mauritshuis in Den Haag zien we dat er een voorkeur komt voor een vierkante plattegrond. Om het pand
ook overhoeks een symmetrisch aanzicht te geven, waren topgevels uit den boze en kreeg het pand aan alle vier kanten een schuin
dak, dat middenin afgeplat was. Op de hoekpunten werden schoorstenen geplaatst om deze symmetrie nog te versterken.
Het regenwater werd van het platte ( = ingezonken) dak in het midden binnendoor afgevoerd naar een buitengoot.
Binnenshuis
veranderde er ook het een en ander. Op de belangrijkste verdieping ontstonden kamers en suite en de dienstvertrekken
en keuken verhuisden naar het basement, dat half onder de maaiveld lag. De kruiskozijnen maken plaats voor schuiframen.
|
| het mauritshuis te zien op 'google earth' |
Het Schielandhuis is een van de weinige historische gebouwen, die in het centrum van Rotterdam
bewaard is gebleven na het Duitse bombardement in 1940. Het is nu als museum van de stad Rotterdam in gebruik en schitterend
gerestaureerd, zowel van buiten als ook sommige zalen van binnen.
Het pand is tussen 1662 en 1665 in opdracht van het hoogheemraadschap van Schieland gebouwd door
Pieter Post. De overeenkomsten met het Mauritshuis zijn treffend. Het hoogheemraadschap lijkt nog
meer geld uitgetrokken te hebben voor een rijke versiering dan Maurits van Nassau.
Maar ook de Goudse Kaaswaag is van de hand van Pieter Post. Het gebouw aan de Markt kwam in 1671 klaar.
|
| Het Schielandshuis te Rotterdam, gebouwd door Pieter Post |
|
| Gouda: Waaggebouw uit 1671 door Pieter Post |
Philip Vingboons
Een
naam die ik toch niet kan nalaten te noemen, is die van Philip Vingboons (1607-1678),
een bouwmeester, die vooral veel in Amsterdam heeft gewoond en gewerkt.
|
| Philip Vingboons: ontwerp uit 1638 voor Herengracht 168, A'dam. |
Hij
ontwierp bijna uitsluitend woningen, omdat hij als katholiek gepasseerd werd voor het krijgen van overheidsopdrachten. Toch
heeft hij in Kampen nog wel een lantaarn op de stadhuistoren mogen bouwen. Hij had er een
goed slag van om de klassieke vormentaal toe te passen op de hoge, smalle Amsterdamse grachtenpanden.
|
| Philips Vingboons: plattegrond van Herengracht 168 (1638) |
Vingboons zorgde in
die huizen voor een lange gang van voor naar achter. Dit was een nieuwigheid in die tijd. Typerend voor zijn
ontwerpen werd ook het zijkamertje aan de voorkant. Tussen voorkamer en achterkamer kwam een binnenplaats
om ook vandaar licht in het huis te brengen. Ook ontwierpen Philip Vingboons en zijn broer Justus
ruime statige trapportalen met trappen die het mogelijk maken om keurig naar beneden te schrijden.
Uitvinder van
de halsgevel
Kijken we naar de buitenzijde
dan zien we ook bij de chique grachtenhuizen van de broers Vingboons driehoekige frontons
verschijnen met pilasters.
Philip wordt wel gezien
als uitvinder van de halsgevel. Dit is de vroegste van de verschillende typen
barokke gevels. Het aantrekkelijke van de halsgevel is vooral dat het de mogelijkheid biedt om fraaie klauwstukken (vroeger
noemde men die: krolneuten) naast deze hals te plaatsen. Bij Vingboons zien we in deze klauwstukken ook het voluut (de spiraal) als ornament optreden.
Een ander Vingboons-element
zijn de kleine ovale raampjes die met een rijk geornamenteerde omlijsting in de gevel werden opgenomen. Oeil de Boeuf
(ossenoog) worden ze wel genoemd.
Uiteindelijk heeft Philip
Vingboons ook nog de klokgevel ontworpen, waarbij de hals een meer klokvormig
ontwerp volgt. Later volgt nog de tuitgevel, die weer meer de lijn van het zadeldak volgt.
|
| A'dam: Herengracht 364-370: de cromhout-huizen, halsgevels, gebouwd door Vingboons |
|
| Ontwerpschets van de Cromhouthuizen (1660-62) door Vingboons. |
|
