|
Kasteel Ammersoyen
Het kasteel van Ammersoyen heeft uitwendig en inwendig nog sterk zijn middeleeuws karakter bewaard. Het
werd gebouwd in de 14e eeuw door een lid van het geslacht van Herlaer.
|
| Kasteel Ammersoyen (bij Den Bosch) |
|
| Kasteel Ammersoyen: bovenlicht, zoals het in de middeleeuwen soms voorkwam. |
Tufsteen
Daarnaast
wordt er door de religieuzen (de monniken) gebouwd aan stenen kloosters en overal verschijnen vanaf de 11e
eeuw de tufstenen Romaanse kerkjes in het land, waarvan je verspreid over het hele land nog hier en daar
er enkele kunt aantreffen. Dit tufsteen werd van over de grens vanuit Duitsland aangevoerd, waarbij Deventer gold als belangrijke
invoerhaven. De Friese kloosters b.v. bestelden hun tufsteen in Deventer.
|
| Geertruidenberg: NH kerk: afwisseling tufsteen en baksteen; |
In Friesland was tufsteen niet altijd gemakkelijk aan te voeren. En dan zie je soms dat men de
versiering heeft aangebracht door een afwisseling in rode en gele steen.
|
| Bolsward: ondergevel, opgemetseld uit oude gele kloostermoppen en smalle rode steen. |
Baksteen
Het
bakken van kloostermoppen, die een formaatje groter zijn dan onze huidige standaard baksteen, kwam gedurende
die 12e eeuw op gang en werd in de paar daarop volgende eeuwen meer en meer het gangbare materiaal om kerken, kloosters,
kastelen, stadsmuren en poorten te bouwen.
|
| Amersfoort: middeleeuwse stadsmuur |
|
| Vianen: middeleeuwse stadsmuur |
Stenen ommuring, houten
huizen
De
steden van toen – we zouden het nu dorpjes vinden – bestonden uit tegen elkaar aangebouwde houten huizen met rieten
daken aan smalle straatjes met ergens op een pleintje een stenen kerk. Denk maar
aan de schilderijen van Breugel.
De
oudste stenen stadsmuren dateren uit de 14e eeuw (?). Voor die tijd kon een stad al wel omringd zijn door een aarden stadswal. Sommige Friese steden, zoals Workum, hebben zelfs nooit anders gekend. Tot
het bouwen van een stenen muur is het daar nooit gekomen.
|
| 1574: tekening van Leidens ontzet. Delft en Leiden met stadsmuren, Den Haag zonder. |
Maar aanvankelijk waren de huizen nog van hout en dat zou nog een paar eeuwen zo blijven tot halverwege de
17e eeuw.
Ook in Amersfoort is nog iets over van oude houten muurhuizen.
|
| Houten (vakwerk-)muurhuizen te Amersfoort, waarbij de bovenverdieping overkraagt. |
Alleen de heel rijke burgers konden zich al een huis in gotische stijl permitteren (15e/16e
eeuw). In sommige steden is nog wel een enkel gotisch huis bewaard gebleven.
|
| Gotisch huis in de Brugstraat te Groningen |
Gotisch bovenlicht in Delft
In feite is dit (foto onder) al als een bovenlicht te beschouwen. Ook al richt mijn verzameling zich vooral
op de bovenlichten van woningen en begint daar pas rond 1700 een eerste bovenlicht met ornament te komen, het is toch ook
wel aardig om te zien wat er aan voorafging.
Bij deze Heilige Geest kapel in Delft (bouwjaar rond 1400) zorgden deze
twee raampjes voor lichtinval achter de deur. Ze zijn in deze eeuw (1919-1924) naar oude tekeningen weer in de oorspronkelijke
gotische stijl gereconstrueerd.
|
| Delft: kerkdeur van Heilige Geestkapel Oude Delft 118 |
|
