|
Gouda
De bleekerij de drie notenboomen staat op de zuidelijke hoek van de Kattensingel (nr 2)
in Gouda. Het is geen bovenlicht, want er valt geen licht doorheen. Maar ik wil dit object uit 1849 toch laten zien.
Het pand met poortgebouw hoorde bij een blekerij en het is opgeknapt in 2007 na 30 jaar verwaarlozing.
|
| Gouda: de bleekerij uit 1849 |
Aan de singels van Gouda waren diverse kledingblekerijen en -wasserijen gevestigd. Achter de singels lagen
graslanden, die als bleekvelden gebruikt konden
worden. De singels leverden het water voor de wasserijen. Eén van deze blekerijen was De Drie Notenboomen.
Al in de 16e eeuw was op deze plek een blekerij gevestigd. In 1709 werd de naam De
Drie Notenboomen voor het eerst in de Goudse archieven genoemd.
In 1829 kwam de blekerij annex wasserij in handen van de familie Jaspers. Deze uit Limburg
afkomstige familie bezat meerdere wasserijen en blekerijen nabij de Goudse singels.
De poort met het reliëf (zie afbeelding) dateert uit 1849; de wasserij was toen in het bezit van Lambertus
Jaspers en zijn zoon Anthonius. In 1972 beëindigde het bedrijf zijn werkzaamheden.
De inboedel en de machines werden geveild.
(bron: Wikipedia).
|
| Gouda: de bleekerij de 3 notenboomen |
De historische vereniging Die Goude heeft het reliëf met de notenboomen in 1974 laten schilderen.
|
| Gouda: de 3 bomen en 3 vogels uitvergroot |
Groningen: huis Eem
Dit pand stamt oorspronkelijk al van rond 1330. Het pand was aanvankelijk al 17 m. diep
en had een hoofdvertrek met een hoogte van 4.50 m. Daaronder een kelder en daarboven een verdieping en een zolder.
Later is er heel wat aan verbouwd en zijn er verdiepingen bijgekomen en tussenwanden geplaatst.
|
| Groningen Hoge der Aa 6: de Eem |
In 1839 is de huidige gevel met kroonlijst en pakhuisraampjes geplaatst. Het bovenlicht is dus ook
van iets na 1839.
Het rechtopstaande tuiltje is ook geen typische hoorn des overvloeds. Deze vorm van tuiltjes of vazen zien
we vaker in de 19e eeuw en vaak zijn ze met bloemen gevuld.
Het pand was ooit in gebruik als bierbrouwerij, zeepziederij, zeilmakerij, opslag van landbouwproducten
als granen en aardappels.
In dit pand en ook verder aan de hoge der Aa woonden nog al wat Mennisten (Doopsgezinden). Deze boerden
hier goed en de plek werd dan ook wel de 'Mennistenhemel' genoemd.
|
| Groningen Hoge der Aa 6: de Eem |
Sneek: het Armhuis
Een bovenlicht dat we wel van een jaartal kunnen voorzien is dit bovenlicht van het Armhuis te Sneek.
Het is gemaakt toen het gebouw er is neergezet en dateert van 1840.
|
| Het Armhuis te Sneek: bovenlicht van 1840. |
Aan dit bovenlicht van het Armhuis zit nog een aardige anekdote vast.
In 1954 was het bovenlicht van zijn plek gehaald en naar het Fries Scheepvaartmuseum van Sneek gebracht.
Daar stond het jarenlang (met enkele andere bovenlichten) ongedocumenteerd in het depot. Niemand wist meer de herkomst.
De heer S. ten Hoeve, die in 1976 aantrad als museumdirecteur, vertelde me het volgende verhaal:
"Bij dit bovenlicht
ging het wel bijzonder.
De
gevel van het armhuis werd opgeknapt en ik stelde de gemeente-opzichter, met wie ik altijd vruchtbaar contact had en
plannen kon maken, voor om te proberen of een halfrond bovenlicht uit het museumdepot niet een plaats boven de deur kon krijgen.
We onderzochten de zaak en wat bleek: maat van snijwerk en raam klopten precies. Later vertelde een gemeentemedewerker,
dat ze hetzelfde snijraam er enige decennia eerder uit hadden gehaald."
En zo
was het origineel dus toch nog weer op zijn oorspronkelijke plek terug aanbeland.
|
| Info-bordje over het Armhuis. |
Aan weerszijden van het Armhuis bevinden zich nog aanbouwen. Deze passen helaas niet goed op de foto.
|
| Sneek: het voormalige Armhuis. |
|
