gravure Jan Schenk (1698-1752) naar A. Rademaker |

|
Amsterdam: Prinsengracht : volop renaissance trapgevels langs de gracht |
De Renaissance
De oudere stenen Renaissance-woonhuizen met hun karakteristieke trapgeveltjes van de
15e en 16e eeuw zijn over het algemeen klein naar onze maatstaven. Toch werden ze in die tijd gebouwd
voor de aanzienlijkste burgers van de stad. Een burgemeester kon b.v. aanvankelijk nog met enige trots wonen in een zijstraatje
(steegje zouden we zeggen) van de Warmoesstraat in Amsterdam. Maar dat wordt begin 17e eeuw al anders als de grachtengordel
wordt aangelegd.

|
Amsterdamse gevels tussen 1500 en 1620; tekening uit 1885 door A.W. Weissman (Bron: Het Grachtenboek |
Natuursteen tussen de bakstenen
Er werden versieringen op de gevels
aangebracht om iets uit te stralen van de status van de bewoners.
Een vroege manier om stenen huizen
te versieren was door middel van het aanbrengen van horizontale natuurstenen banden ter afwisseling van de baksteen om de
muren wat extra te verstevigen. Daar begon men al mee rond 1450. Dit worden speklagen genoemd en deze werden
ook vaak geschilderd om het contrast met de rode baksteen nog wat te versterken en de natuursteen tegen verwering te beschermen.

|
Leiden: natuursteen op de belangrijke punten. |
Een andere manier van het toepassen
van natuursteen is het aanbrengen van kleine natuurstenen blokken op de belangrijkste druk- en trekpunten
van de bogen boven de vensters en deuren. Veel van de Renaissance-panden hebben deze vorm van functionele
versiering. En dit had ook echt zin, want de kwaliteit van baksteen was niet zo geweldig. Dus dan maar liever op de belangrijke
punten wat hardsteen ingezet. Een vrolijker aanblik was daarbij mooi meegenomen.

|
Gorinchem: renaissance-trapgevel met speklagen |
In Brugge trof
ik nog een deur aan wat nog herinnert aan die oude deuren, met een getoogd ( = rondgebogen) deurkalf. In Vlaanderen was
men al eerder begonnen met stenen huizen te bouwen.
We treffen in een plaats als Brugge
nog aardig wat oude gotische huizen aan. Het glas-in-lood is nog het oude groenig-paarsige glas. Hoe oud dit precies
kan zijn, durf ik niet te zeggen, maar het zal vermoedelijk uit de tijd van de Renaissance stammen.

|
Brugge: oude deur, met getoogde bovenkant en glas-in-lood bovenlicht |
|