Bovenlichten en snijramen in Nederland

16. Lijstgevels en balustrades (Rococo)

Home
Over mijzelf
Bovenlicht van de maand
Wat zijn bovenlichten?
Wat is nieuw?
Bovenlichten in de diverse stijlperioden
Naar bijzondere items
Oorsprong van de Symbolen
Geschiedenis glas, gevels en bouwkunst
Oude prenten, gravures en foto's
Middeleeuwse metseltekens
Tympanen
Schamels
Romeinse jaartallen
Oorsprong Byzantijnse kandelaars
Vertikale slijpgleuven
Renovatie en restauratie
Buitenlandse voorbeelden van bovenlichten
Web links
Gastenboek en contact
Zoeken op deze site
Wat is triest

BACK

START

NEXT

Aan de tekeningen van Caspar Philips Jacobsz van de Amsterdamse Herengracht uit 1770 is te zien wat de overheersende stijl is in de tijd van de Rococo (1750-1770).
 
De rechte bovenlijst, eventueel met een driehoekig fronton, is al mode geworden in de Lod XIV-stijl, die eraan voorafging, en die blijft in dit opzicht verder gevolgd. Daar houdt men aan vast. Het geeft veel mogelijkheden om zich uit te leven aan fraaie balustrades met de nodige beelden daarboven uitstekend.  
 
Boven de lijstgevel werd vaak een attiek (balustrade) aangebracht met centraal daarin een liefst zo imposant mogelijk centraal element dat de status van de huiseigenaar zo weelderig en protserig mogelijk moest weergeven.De attiek werd op diverse plaatsen dan ook nog liefst voorzien van wat klassieke beelden.
 
Verder zie je dan de ornamenten veranderen: abstrakter lijnenspel van in elkaar kronkelende roeden in de dan nog spaarzame bovenlichten, asymmetrie in het centrale acanthusblad en op andere plaatsen (dakgootconsoles) waar een - naar één zijde - gedraaide krul mogelijk is.
 
 

scannen0005.jpg
Amsterdam: panden aan de gouden bocht (Herengracht) met attieken op de kroonlijst

scannen0003.jpg
Herengracht: gouden bocht: de panden aan de overkant. (Tekening 1770)

dsc08249adamgeldersekade.jpg
Amsterdam Gelderse kade: kroonlijst in Rococo-stijl

Zowel aan het centrale pand als aan de console van het pand er rechts naast (foto pand Gelderse kade hierboven) is de Rococostijl goed te herkennenaan het centrale element: het gedraaide acanthusblad. Zie ook elders op deze site bij de stijlperioden.
 
Bij de entree-partij aan de binnenplaats van het Weeshuis in Medemblik (NH) zijn zowel het bovenlicht als de deuren in oorspronkelijke Rococo-stijl bewaard gebleven. Let eens op de asymmetrie in het ornament. Dit onderscheidt de Lod. XV-stijl van die ervoor en erna zit.
Dit is (samen met het Sneker stadhuis) een van de mooiste voorbeelden van deze stijl die ik (tot nu toe) ben tegengekomen in ons land.
 
 

dsc07319medemblik-rococo-kl.jpg
Weeshuis Medemblik uit 1785

dsc03986enkhuizen-lodxv.jpg
Enkhuizen: koepeltje met Rococo-attiek

De rechte kroonlijsten verschijnen ook wel bij de wat gewonere huizen, maar toch worden er tot het eind van de eeuw nog steeds klokgevels in rococo-stijl of in Lod. XVI-stijl gebouwd met gedraaide kuif en consoles.
Wel werden de klokgevels gaandeweg wat langgerekter van vorm.
 

Enkele bijzondere gebouwen
 
Architect Pieter de Swart:
1760/61: voorgevel Lutherse kerk.
1760-1764: het paleisje aan het Lange Voorhout te Den Haag.
1767: de koninklijke schouwburg te Den Haag.
 
Architect Abraham van der Hart:
1749: Huis Hudson aan het Spaarne 17 te Haarlem
 

BACK

START

NEXT