|
Zoals ik al aangaf op de vorige bladzij, is het maar helemaal de vraag of we in de snijramen met iets van
maansymboliek van doen hebben. Soms lijkt het er veel op dat mensen in de rozet steeds meer een
zonsymbool zijn gaan zien. In dat geval zouden deze snijramen ook de associatie kunnen geven
met een planetarium: met de banen die de zon (of soms de maan) beschrijft. Zie foto's hieronder.
|
| enkele geveltekens uit Twente |
Dan kan het bovenlicht een verwijzing zijn naar de kringloop van de seizoenen. Men
kan het zien als een optimistische levensvisie, dat er na iedere neergang ook weer een opgang zal zijn.
Maar ook dit is vanuit de evolutie van de snijramen, voor zover ik die nu overzie, geen
logische gedachte. De cirkelvorm heeft zich uit de krans ontwikkeld.
Toch is het goed mogelijk dat bestaande symbolen in de loop van de tijd bij de mensen een nieuwe
betekenis hebben gekregen. Net als dat in vroeger tijden wel gebeurd is. We moeten die optie dus voorlopig toch maar open
houden.
Waar de maan (of venus?) wel weer duidelijk aanwezig is, is in sommige van de makelaars (=topgeveltekens),
die je op oude boerderijen tegenkomt. Bijgaand plaatje laat er een paar zien uit Twente. In de meest linkse en meest rechtse
zien we zon en maan symboliek. De beide rechtse dragen in de top een zogenaamde korenaar.
Dat gaan we op een andere plek nog eens apart bestuderen.
|
| Alkmaar: 1e helft 19e eeuw |
|
| Amsterdam: Oudezijdsvoorburgwal |
Links en rechts zien we hier voorbeelden van halve cirkels, met in het midden een rozet, die ook als zon
kan worden geïnterpreteerd.
In de ramen, die hieronder volgen kan de twijfel alleen maar groter worden.
|
| Deventer: de bogen eindigen in pijlpunten. |
|
| Zutphen: de rozet is hier een blokje. Het bovenlicht is enkel decoratie. |
De ramen, die we hier zien, maken de twijfel dus alleen maar groter. Er is geen duidelijke
reden om aan te nemen, dat deze bovenlichten nog iets van een specifieke levensvisie willen laten zien. Het
moet volgens mij gerangschikt worden onder de speelse creativiteit, die de bovenlichten van de 19e eeuw meer
en meer laten zien.
Als er al tijdelijk in de loop van de 19e eeuw een vermenging is opgetreden tussen
de gedachten van de kunstenaar, die door de betere stand werd ingehuurd en de volkskunst-handwerksman,
die teruggreep op Germaanse motieven, dan heeft die vermenging al snel tot pure decoratie geleid zonder speciale
zeggingskracht.
|
| symbool van de maangod |
De ING-rune als Maansymbool?
Op de site https://www.geocities.com/reginheim/symbols.html wordt melding gemaakt van een maansymbool en het is wel treffend dat we met onze halve
cirkels daarbij in de buurt komen. Ik heb nog geen verdere bewijzen voor deze bewering kunnen vinden. Hieronder zal
ik de tekst weergeven, zoals die op deze site bij het symbool wordt gegeven. Ik laat de engelse tekst volgen
door een nederlandse vertaling.
Symbol of the Moongod: this symbol was connected to the Ingwaz rune and was used by some
Germanic tribes to represent the Moon god, it is unknown
whom of the gods this title refered to though it was probably Frey or Tanfana.
Vertaling: Symbool van de Maangod: dit symbool was verbonden met de ING-rune en werd
gebruikt door sommige Germaanse stammen als voorstelling van de Maangod. Het is onbekend welke god deze titel had, maar waarschijnlijk
was het Freya of Tinfana.
Blijft toch de vraag, of dit toevallig is, of er wel bewijzen voor de bewering van sommige Germaanse
stammen is, en of de mensen van de 19e eeuw wel een maan boven de voordeur zouden wensen. Hierover later
meer.
Hemel en aarde?
In de gekantelde situatie zouden de halve cirkels verwijzen naar de hemel en de aarde die als schalen de
wereld omsluiten. Er zijn oudere bronnen die deze gedachte voeden.
|
